مجید درخشانی: این روزها «جرم»های جدیدی در موسیقی تعریف شده است

حالا مدت‌هاست «مجید درخشانی»، ممنوع‌الخروج شده است. بهانه‌اش هم انتشار کلیپ‌های موسیقی «ماه‌بانو» در شبکه‌های ماهواره‌ای است. این اما تمام مشکلی نیست که آهنگساز کهنه‌کار با آن مواجه است. لغو چند برنامه به همین بهانه و ممانعت از پخش یکی از آثارش نیز از جمله دیگر دغدغه‌هایی است که او با آن مواجه است. به همین دلیل و البته شرایط این روزهای موسیقی با او گفت‌وگو کرده‌ایم:
 
•    به نظر می‌رسد‌ این روزها موسیقی ما دارای شرایط ویژه‌ای است. از لغو متعدد کنسرت‌ها گرفته تا جلوگیری از روی صحنه رفتن بانوان‌ نوازنده و همخوان. شما هم امسال با مسایل متعددی در این زمینه مواجه شدید. فکر می‌کنید، این اتفاقات در حوزه‌ی موسیقی به چه دلیل رخ می‌دهد؟
بله، ‌ما هفته‌ی گذشته در شهرستان «خنج» به اجرای برنامه پرداختیم و بلافاصله بعد از آن قرار بود در شهرستان سیرجان، یک نشست تخصصی و پژوهشی درباره‌ی موسیقی داشته باشیم که به ما اعلام کردند برنامه لغو شده است. وقتی دلیل آن را پرسیدیم، گفتند چون آقای درخشانی ممنوع‌الخروج شده است، امکان اجرای این برنامه وجود ندارد. برنامه‌ی ما را در شیراز هم به این بهانه لغو کردند.‌ در صورتی که من تنها «ممنوع‌الخروج» هستم و نه «ممنوع‌الکار». از آن طرف، حوزه‌ی هنری به همین بهانه جلوی پخش آلبوم موسیقی «حریر شبنم» را گرفته است. من حتی فکر کردم که خبری کردن این مسأله هم فایده‌ای نخواهد داشت؛ چون به هر حال کسی نیست که از جامعه‌ی موسیقی حمایت کند. به نظر می‌رسد مدیران و مسئولان کشور به اندازه‌ای دارای دغدغه و مشکل هستند که دیگر وقتی برای دلسوزی در حوزه‌ی موسیقی ندارند. البته نمی‌توانم این مسأله را پنهان کنم که مدیرانی که هم‌اکنون در زمینه‌ی موسیقی فعال هستند، به موسیقی و موسیقی‌دانان علاقه دارند، اما شرایط نشان می‌دهد که این مسأله تاکنون دردی از ما دوا نکرده است.
 
•    تحلیل شما از اتفاقات اخیر و فشاری که این روزها به موسیقی وارد می‌آید، چیست؟‌
البته این مشکلات همیشه وجود داشته است. برای مثال فراموش نکنید که سال گذشته، کنسرت‌های زنده‌یاد «محمدرضا لطفی» زمانی که در ابتدای بیماری‌شان بودند، در بهبهان و برخی دیگر از شهرهای جنوبی ایران لغو شد. این اتفاق برای آهنگساز بزرگی چون «لطفی» رخ داد. از آن طرف، برنامه‌های متعددی از موزیسین‌های مختلف و از جمله ما در اصفهان لغو شد. بنابراین فراموش نکنید مسایل و مشکلاتی که هم‌اکنون وجود دارد، همیشه گریبان‌ اهالی موسیقی را گرفته بوده است. حالا اما اخباری از این دست انعکاس بیشتری پیدا می‌کند. ضمن اینکه همین هم یک مسأله‌ی جدی برای اهالی موسیقی است. تمرکز کردن بر اتفاقاتی از این دست و توجه بیش از اندازه به لغو کنسرت‌ها، سبب شده تا کسی به این مسأله توجه نکند که مساله‌‌ی اصلی در موسیقی، تولید آثار است که متأسفانه اهالی موسیقی همچنان با مسأله‌ی مجوزها روبه‌رو هستند و از آن طرف شرایط سخت، سبب شده تا دیگر اثری که بتوان تمام‌قد از آن دفاع کرد، کمتر به انتشار در آید. البته که کنسرت هم نقش مهمی در فرایند موسیقی دارد. به‌هرحال منبع اصلی برای موسیقی برگزاری کنسرت است. البته که در این میان نمی‌توان ادعا کرد تمام کنسرت‌هایی که برگزار می‌شود، دارای بار هنری قوی‌ای است؛ اما کنسرت‌ها چندان تأثیر فرهنگی بلندمدت ندارند.
 
•    اما خودتان به نفع مالی کنسرت‌ها اشاره کردید و خب بدون این چرخه، شاید تولید اثر هم امکان‌پذیر نباشد.
حتماً باید کنسرت‌ها به شکل گسترده‌ای برگزار شود و حتماً باید راهی برای مشکل لغو کنسرت‌ها اندیشیده شود. این جملات من به معنای کم اهمیت دادن به بحث کنسرت نیست. اجراهای زنده همواره بهترین راه ارتباطی با مخاطبان است. اما حرف من این است که باید به راه‌های دیگری فکر کرد تا چرخه‌ی اقتصادی موسیقی فعال‌تر شود. برای مثال در تمام دنیا، یک اثر ضبط و هنگام برگزاری کنسرت به فروش می‌رسد؛ اتفاقی که در اینجا رخ نمی‌دهد و آهنگساز ناگزیر است اثرش را به شرکتی -معمولاً با قراردادهای غیرمنصفانه- واگذار کند و آنها هم هر کاری که دل‌شان بخواهد با اثر انجام می‌دهند. در واقع بعد از ضبط یک آلبوم و واگذاری آن به یک شرکت، دیگر از دست هنرمند خارج می‌شود و در بسیاری مواقع به خاطر عدم دلسوزی‌های ناشر می‌سوزد. مساله‌ی مهم همچنان انتشار و تولید آثار موسیقی است و روند دریافت مجوزها، روندی خسته‌کننده و دشوار است. ما همیشه به این مسأله اعتراض داشته‌ایم؛ به خصوص اینکه کسانی مجوز انتشار اثر را می‌دهند که خودشان شاگردان اساتیدی بوده‌اند که حالا باید در مورد آثارشان تصمیم بگیرند. ای کاش این رویا که مدت‌هاست وجود دارد، روزی محقق می‌شد و لااقل آلبوم تعدادی از چهره‌های شاخص موسیقی از فرایند مجوز خارج می‌شد،‌ کسانی مثل آقای شجریان، ‌علیزاده و... ضمن اینکه ما همچنان با سانسور گسترده در شعر و غیره مواجه هستیم.
 
•    و ممنوعیت حضور نوازندگان زن روی صحنه.
این هم یکی دیگر از معضلات بسیار بزرگ است. چه فرقی بین نوازنده‌ی زن و مرد وجود دارد؟‌ به خصوص اینکه ما در بسیاری از سازها، نوازندگان زنی داریم که بسیار ماهر هستند و اصلاً جایگزینی برای آنان وجود ندارد. نباید به جرم‌ زن بودن، زنان را از حضور روی صحنه محروم کرد.
 
•    مشکلاتی که بعد از تشکیل گروه «ماه‌بانو» برای شما رخ داد، ‌مرتفع شد؟
هنوز نه، البته من همچنان «امید» دارم که این مشکلات برطرف شود. ببینید این روزها، ‌اتفاقات جدیدی برای اهالی موسیقی رخ می‌دهد که پیش از این سابقه نداشته است. برای مثال، چیزهایی به عنوان‌ «جرم» شناخته شده بود که از جمله‌ی آنان می‌توان به استفاده از تکخوان زن اشاره کرد یا انتشار‌ اثر بدون دریافت مجوز. تمام اهالی موسیقی هم تلاش می‌کردند تا طبق قوانین از این مسایل عدول نکنند. حالا اما بدون‌ اینکه قانونی مشخص باشد، چیزهایی به عنوان جرم گریبان اهالی موسیقی را گرفته است. برای مثال، تا به حال این قانون وجود نداشت که برای ضبط یک کلیپ که قرار است در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود،‌ نیاز به دریافت مجوز است؛ در این سال‌ها هم بسیاری این کار را انجام می‌دادند؛ اما به عنوان یک جرم برای گروه ما شناخته شد و این اتفاق بسیار جدیدی است.
 
•    و بالاخره اینکه درباره‌ی آلبوم «حریر شبنم» که گفتید حوزه‌ی هنری مانع از پخش آن شده است،‌ توضیح می‌دهید؟‌
این اثر را «رحیم عدنانی» که پیش از این با من همکاری داشته، خوانده است. آلبوم در دو بخش «سه‌گاه» و «شور و ابوعطا» است و در آن قطعه‌ای از یک شاعر تاجیک به همراه شاعرانی چون سعدی (ای ساربان آهسته ران) و حافظ (بنال بلبل) و یک تصنیف از آقای قوامی آمده است. علاوه بر این، آلبوم «خروش» با صدای مجتبی عسگری نیز امسال به انتشار در خواهد آمد.

منبع: موسیقی ما