روایت‌ توحید و نیایش در قلب آفریقا

 هانیبال یوسف، آهنگساز و سرپرست آنسامبل مسایا تاکنون اجراهای موفقی را روی صحنه برده است. او شب گذشته کنسرتی را در تالار وحدت روی صحنه برد که امشب و فردا شب هم اجرا خواهد شد.

او قصد دارد برای نخستین بار در ایران موسیقی برده‌های سیاهپوست را روی صحنه ببرد. در این اجرا که با تمرین‌های حرکتی اعضای گروه کر همراه است ، گلاب آدینه، بازیگر موفق سینما، تئاتر و تلویزیون هم حضور دارد.

جامجم نوا با یوسف درباره این اجرا و چرایی انتخاب موسیقی سیاهپوستان در ایران گفت‌وگویی کوتاه داده است.

شما قصد دارید تازه‌ترین اجرایتان را با موسیقی بردگان سیاهپوست روی صحنه ببرید. فکر می‌کنم بهتر باشد ابتدا کمی درباره دلیل این انتخابتان توضیح دهید.

موسیقی سیاهپوستان ویژگی‌های مختلفی دارد که می‌تواند برای اغلب مخاطبان موسیقی جذاب باشد. اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که می‌توانم درباره‌اش بگویم این است که توانسته با قابلیت‌هایی که دارد روی دنیای موسیقی اثر بگذارد و موسیقی جاز (jazz) از دل این موسیقی بیرون آمده است.

اگر بهتر و ملموس‌تر بگوییم، موسیقی پاپ ایران هم در مواردی چون ارکستراسیون و تحریرهای خواننده‌های پاپ از همین موسیقی سیاهپوستان تاثیر گرفته و به‌گونه‌ای ردپای این نوع موسیقی را در آن می‌بینیم. به همین علت سراغ این موسیقی رفتم چون احساس ‌کردم بهتر است با آن آشنایی بیشتری پیدا کنیم.

دومین مساله، هیجان و زیبایی خود این موسیقی است. سنت رفتاری سیاهپوست‌ها این است که برای هر مراسم و آیینی حرکت، رقص و سر و صداهای خاص خودشان را دارند و حتی در مراسم عزا هم این آیین‌ها اجرا می‌شود. بنابراین معتقدم موسیقی پرحرکت برای مخاطب جذاب خواهد بود و قطعا هر شنونده‌ای را به خود جذب خواهد کرد. همچنین صرفنظر از همه این موارد صدادهی متفاوت و هارمونی‌های خاصی که این موسیقی دارد، سرشار از احساس است و ارتباط بی‌نهایت خوبی با مخاطب برقرار می‌کند.

سومین ویژگی‌اش هم بخش معنوی آن است. این موسیقی نیایش و دعا و توحید است. سیاهپوستان هر چند در سختی و رنج و درد بوده و در شرایطی تلخ و ناامیدکننده روزگار را سپری کرده‌اند، اما موسیقی‌شان پر از امید و نجات است. آنها مدام به خدا پناه می‌برند و به آسمان توجه دارند. بنابراین مطمئن هستم شنونده در این اجرا، موسیقی خاص و زیبایی را خواهد شنید و به همین علت هم تصمیم به اجرایش گرفتم. من در تمرین بعضی قسمت‌ها بغض می‌کردم و خواننده‌ها هم اشک می‌ریختند.

پس می‌توان گفت این موسیقی رگه‌های مذهبی هم دارد؟

بله ریشه این موسیقی و موسیقی جاز در کلیسای دوران قرون وسطی شکل گرفته است. وقتی به‌عنوان دانشجو وارد دانشکده موسیقی بشویم مجبوریم زیبایی این موسیقی‌ها را تحسین کنیم البته نه به دلیل مذهب بلکه به خاطر تکنیک موسیقایی‌شان. دقیقا مانند این است که ما وقتی می‌خواهیم هنر ایرانی را بشناسیم باید درباره مساجد، قرآن و کاشیکاری‌های دوره اسلامی مطالعه داشته باشیم.

من سعی می‌کنم با شناخت، سمت این بعد هنری بروم و کارهایم تفکر داشته باشد. سال گذشته کنسرت موسیقی آشوری گذاشتم خیلی مطالعه کردم و به۱۰ زبان قطعات عاشقانه دنیا را اجرا کردم.

فلسفه فکری‌ام این بود که تمام مردم دنیا با هر رنگ و نژادی در مساله عشق متحد هستند و هر یک آن را به زبان خودشان بیان می‌کنند.

این قطعات به چه زبانی اجرا می‌شوند؟

همه قطعات به زبان انگلیسی اجرا می‌شوند جز یک قطعه که از ساخته‌های خود من است. در واقع فضا و اجرا به‌گونه‌ای است که حاضران می‌توانند تصور کنند در یک کنسرت خارج از کشور حضور پیدا کرده‌اند.

گفتید همه قطعات به زبان انگلیسی اجرا می‌شوند. فکر نمی‌کنید برقراری ارتباط مخاطب با آن سخت باشد؟

موسیقی از جنسی است که مخاطب اگر متوجه کلام هم نشود، از موسیقی لذت می‌برد. چون فضا و صدادهی مناسب، شرایط خوبی ایجاد می‌کند.

ظاهرا در این اجرا خانم گلاب آدینه هم با شما همکاری داشته‌اند. کمی درباره این اتفاق توضیح دهید.

خانم نورا هاشمی دختر ایشان در گروه ما حضور دارند، وقتی پروژه «ترانه بازیگر» را برای خانه نمایش می‌ساختم با ایشان آشنا شدم. به ایشان پیشنهاد دادم با گروه ما همکاری کنند و خوشبختانه پذیرفتند. تا این که ما برای این پروژه نیاز به حرکت داشتیم.

دوست داشتم یک متخصص حرکت این کار را انجام دهد. از خانم هاشمی به‌واسطه این که بازیگر هستند کمک خواستم. چون دوست داشتم این کار زیر نظر یک شخص حرفه‌ای انجام شود. من فکر می‌کردم یکی از همکاران یا دوستانش را معرفی کند، اما ایشان مادرشان را پیشنهاد دادند.

خانم آدینه هم با عشق آمدند و در تمرین‌ها شرکت کردند. من همیشه در خاطرات و لحظات زیبای ذهنم دنبال ایشان می‌گشتم و فکر نمی‌کردم روزی با گروه ما همکاری کنند.