مرحوم رحیم موذنزاده اردبیلی در یکی از معدود مصاحبههایش با بیان این
نکته که چرا نام خانوادگی آنها موذنزاده است به تاریخ ۱۵۰ ساله اذانگویی
و مناجاتخوانی در خاندانشان اشاره کرده بود: "زمانی که آن موقعها در
اردبیل شناسنامه میدادند، به تناسب شغل و حرفه، نام خانوادگی انتخاب
میکردند. به پدربزرگم هم گفته بودند تو چهکارهای؟ گفته بود موذن. گفته
بودند نام خانوادگی شما موذن است."
مرحوم رحیم موذنزاده اردبیلی در یکی از معدود مصاحبههایش با بیان این نکته که چرا نام خانوادگی آنها موذنزاده است به تاریخ ۱۵۰ ساله اذانگویی و مناجاتخوانی در خاندانشان اشاره کرده بود: "زمانی که آن موقعها در اردبیل شناسنامه میدادند، به تناسب شغل و حرفه، نام خانوادگی انتخاب میکردند. به پدربزرگم هم گفته بودند تو چهکارهای؟ گفته بود موذن. گفته بودند نام خانوادگی شما موذن است."
موذنزادهها صدایی دلنشین را بطور ارثی با خود داشتند و این ویژگی تا امروز ادامه داشته است و امروز هم ودوود موذنزاده اردبیلی که فرزنده سلیم است هنرمندی خوش صداست که در زمینه هنرهای تجسمی هم فعال است. ودود هم اذان را به سبک پدربزگش میخواند و از فعالان جدی موسیقی محلی آذربایجان است.
شیخ عبدالکریم موذن اردبیلی پدر رحیم و سلیم در سال ۱۲۷۳ هجری شمسی در محله تازه شهر اردبیل متولد و تا سال ۱۳۲۱ شمسی در این شهر ساکن بود و در مناره مسجد میرزا علیاکبر اردبیل اذان اقامه میکرد. صدای خوش و گیرای وی در خانواده موروثی بود و پدر و جد پدری او نیز در اردبیل موذن بودند.
سلیم موذنزاده در رابطه با چگونگی پخش اذان با صدای پدرش از رادیو ایران میگوید: "پدرم درسال ۱۳۲۱ هجری شمسی به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام هشتم (ع) عازم مشهد مقدس میشود و شبی را در منزل یکی از دوستان در شهر تهران اطراق میکند از آنجایی که همیشه و در همه وقت عشق موذنی داشت صبح برپشت بام منزل دوست خود در خیابان عینالدوله صدای ملکوتی اذان را سر میدهد.
این اذان توسط امام جماعت وقت مسجد سلطانی شنیده میشود و او با پرس و جو شیخ عبدالکریم را پیدا میکند و پس از اذان گفتن در این مسجد او به رادیو راه پیدا میکند و از آن به بعد تا سال ۱۳۲۹ که بدرود حیات میگوید، اذان شیخ عبدالکریم هر روز ظهر از رادیو پخش شده است.
۵ سال بعد رحیم موذنزاده به تبعیت از پدر اذان در آواز بیات ترک در استودیو شماره یک رادیو در همان میدان ارک اجرا میکند. نزدیک ۶۰ سال از آن تاریخ میگذرد و هنوز این اذان متاثر کنندهترین اذانی است که از رادیو و تلویزیون به گوش میرسد و البته محبوبترین اذان هم هست.
رحیم موذنزاده راه پدر را پی میگیرد و اذان ملکوتی ایشان همچنان از صدا و سیما پخش میشود اما سلیم بیشتر به عنوان مداح مطرح است. نکته مهمی که درباره این خاندان وجود دارد و به شکل یک ارزش دنبال شده و تا امروز ادامه پیدا کرده، اهمیت دادن به آموختههای موسیقی ایرانی برای مناجاتخوانی و مدیجهسرایی است.
ودود موذنزاده درباره خانواده و شیوه فعالیتشان میگوید: پدربزرگم شیخ کریم، موذن، مداح و تعزیهخوان بود و موسیقی ایرانی را به خوبی میشناخت. آن دوره بیشتر مداحان و تعزیهخوانها به خصوص آذریها، موسیقی دستگاهی را میشناختند. مکتبخانههایی بود که مداحان آنجا دوره میدیدند، البته نه به اندازه یک موسیقیدان بلکه تا اندازهای که موسیقی اصیل و دستگاههای معروف آن را بشناسند و بتوانند اجرا کنند. شیخ کریم در جوانی اذان را بر اساس آواز بیات ترک میخواند.
برای خواندن یک اذان دیگر در دستگاهای موسیقی ایرانی تلاش بسیار شده ولی تاکنون هیچکدام نتوانسته ذرهای از موفقیت اذان حاج رحیم موذنزاده را تجربه کنند. این اذان آنقدری حساب شده و تاثیرگذار است که همگان درباره آن اظهار نظر کردند و آن را نمونه شایستهای از اذان دانستهاند.
نکته دیگر شناخت این خاندان از بحثهای تاریخی در اسلام است. مثلا سلیم موذنزاده به زبان عربی تسلط دارد و بسیار از متونی که برای مدیحهسرایی استفاده میکند را به زبان عربی خوانده است. رحیم موذنزاده هم بعد از آموزههایی که در نوجوانی از موسیقی ایرانی و ردیف داشته است و پس از مهاجرت به تهران راهی قم میشود تا طلبگی کند و سالها در حوزه علمیه تحصیل میکند. شناخت این خاندان از روایتهای اسلامی و مبنای شرعی باعث شده تا در مدیحهسرایی و مناجاتخوانی به عنوان هنرمندان شاخص و قابل اعتماد شهرت پیدا کنند. نکته بسیار مهمی که در مورد مداحان نسل جدید محل بحث و منازع شده است.
حاج رحیم موذن بوده و البته در تعزیهخوانی و قرائت قران هم تبحر داشته است. حاج سلیم فرزند دیگر این خاندان هم به عنوان یکی از برجستهترین مدیحهخوانان ایرانی مطرح است. او آموختههای جدی در حوزه موسیقی ایرانی و موسیقی مقامی آذربایجان دارد. او با پرورش صحیح صدای نابی که بطور ذاتی داشته، توانسته به عنوان مداحی صاحب سبک نزدیک به ۶ دهه هم وطنانش را در ایام سوگواری و اعیاد اسلامی تحت تاثیر قرار دهد. اعجاب و توانایی بیوصف در اجرای برنامههای گوناگون مداحی، نوحهخوانی، مولود خوانی، اذان و قرائت قرآن مجید از دوران نوجوانی، سلیم را تبدیل به یکی از مطرحترین افراد در مدیحهسرایی کرده است. او بطور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی کرده و بیش از دو هزار عنوان نوار کاست مربوط به برنامههای او از زمان پیدایش ضبط صوت تاکنون به زبانهای ترکی، فارسی و عربی موجود است. فخرالذاکرین، سلیم موذنزاده معتقد است: حنجره من یک موهبت الهی است و وقف سید الشهدا (ع) است و استفاده از آن در زمینههای غیر از این صحیح نیست.
علی معلم دامغانی، شاعر و پژوهشگر درباره حاج سلیم میگوید: ایشان مردی است که در عالم تشیع نمونهای برای او نمیشناسیم. او ترکی، فارسی و عربی میداند. او به هر سه زبان شعر در حافظه دارد. او فرهنگ این سه گروه را آنچنان میشناسد که محفل او در حقیقت از جنس محافل افسانهای است که در گذشته روایت میکردهاند... آنهایی که امروز او را در سن بالا میشناسند، میدانند که این موهبت خدای تعالی نسبت به خادم و مبلغی صمیمی است که اینگونه صدا و ساحت مداحی را محترم نگاه داشته؛ چنانکه در آن سوی ارس آنقدر ارجمند است که گاهی شگفتزده میشویم.
همچنین حسام الدین سراج هم درباره فخرالذاکرین میگوید: معمولاً خوانندهها وقتی شعری را انتخاب میکنند، اسیر افاعیل عروضی آن میشوند، ولی ایشان به هیچ وجه اسیر هیچ چیز نیست مگر اسیر خود حضرت سید الشهداء (ع). عوض کردن اکتاو نکته بسیار مهمی است؛ یعنی اینکه یک خواننده بتواند در سه یا چهار رجیست بخواند و این کار هر کسی نیست. یعنی در حالی که بم میخواند، وقتی چیزی به ذهنش بیاید، اوج بخواند. بعد بار دیگر بم، اما اینبار با یک اکتاو پایینتر بخواند و بعد ریتمها، ملودیها و شعر را عوض کند و همه اینها حول یک محور باشد. این کار استادی و پهلوانی بسیار میخواهد. ایشان یکی از کسانی است که قدرت صدایش را از حضرت سیدالشهدا سلامالله علیه گرفته است.
سلیم موذنزاده اردبیلی در خارج از مرزهای ایران بخصوص در آذربایجان بسیار محبوب و مشهور است. استاد بزرگی همچون هابیل علیاف هم در مدح او سخن گفته و محققان و چهرههای سرشناس بسیاری از آذربایجان او را ستودهاند. از او برای شرکت و مدیحهخوانی در مراسم ختم حیدر علیاف رئیس جمهور پیشین آذربایجان هم دعوت به عمل آمد.
ودود موذنزاده در حال حاضر به عنوان نوه شیخ عبدالکریم میراثدار هنر این خاندان است. او موسیقی ایرانی و آذری را به شکل بسیار جدی در نزد اساتید مختلفی همچون مرحوم ملت پرست، استاد ناصحپور، استاد رامیز قلیاف و.... آموخته است و علاوه بر خوانندگی، به عنوان نقاش و پیکر تراش مشغول به فعالیت است.
خاندان موذنزادهها بدون شک بخشی از تاریخ معاصر ایران هستند چرا که محرم و صفر نقش بسزایی در تاریخ معاصر ایران داشته و آنها از سرآمدان فرهنگ عزاداری در این ایام هستند. آنها جایگاهی شایسته ورای مسائل سیاسی – اجتماعی در تاریخ معاصر ایران داشته و دارند و به عنوان مدیحه خوانانی بشدت مردمی در قلب فرهنگ ایران یادگار خواهند ماند.