شهرام شکوهی یکی از خوانندگانی ست که با انتشار اولین آلبوم موسیقایی خود، توانست مخاطبان بسیاری را با صدای خود همراه سازد. یکی از دلایل مهم این اتفاق، نوع خوانش و اجرای خواننده و البته فضای موسیقایی اوست. شکوهی با «مدارا» قدم در حوزه موسیقی گذاشت و البته موفق شد تا صاحب یکی از آلبوم های پرفروش موسیقی باشد. چندی پیش سومین آلبوم خود را با نام «تا نفس هست» به مخاطبان و علاقمندان به موسیقی ارایه کرد. آلبومی که شاید به جهات مختلف از جمله تغییر در فضای تنظیم ها و حضور سازهای سنتی، توجه خیلی ها را به سمت خود جلب کرد. به همین بهانه و البته تور کنسرت های وی، گفت و گویی با او انجام داده ایم.
رنگ و جنس صدا و همچنین لحن و نوع خوانش شما از جمله اتفاقاتی ست که باعث شده تا نسبت به دیگر خوانندگان متمایز شوید. آنچه در سومین آلبوم تان توجه مخاطبان را به خود جلب کرد، تغییری نه چندان پررنگ در لحن، خوانش و همچنین حضور سازهای جدید و سنتی، که باعث تغییر فضای تنظیم ها نیز شده، بوده است. کمی در این مورد صحبت کنید.
من در دو آلبوم قبل بسیار محکم کلمات را می خواندم اما در این آلبوم سعی کردم ملایم و لطیف تر بخوانم. جاهایی که لازم بوده فریاد زدن را حذف کردم. تغییراتی نیز در فضای موسیقی به جهت نزدیک شدن به فضای موسیقی سنتی ایجاد شد. خوشبختانه مخاطبان من نیز این تغییر را احساس کردند. ضمن اینکه هیچ وقت خودم را در یک چهارچوب قرار نمی دهم اما سعی می کنم مهر و امضای شهرام شکوهی در کارها مشخص باشد.
درباره لحن و خوانش تان صحبت کردیم. تلفیقی از صدای پاپ و سنتی. کمی در این باره توضیح دهید.
نوع خواندن و جنس صدای من سنتی است. اما سعی کردم تعادل را بین موسیقی و صدا، حفظ کنم، تحریر را کم کنم که خیلی به سمت سنتی نروم اما رنگ صدای سنتی را در صدای خودم از بین نبرده ام. ورود موسیقی تلفیقی به چرخه اقتصادی در این عرصه با من اتفاق افتاد. اما ادعایی ندارم. سال 90 که آلبوم «مدارا» منتشر شد، کمتر کسی به صورت تلفیقی کار می کرد. تنها گروهی که می توان نام برد، گروه «اوهام» با خوانندگی شهرام شعرباف، بود. آن ها هم اشعار حافظ را روی موسیقی راک ارایه می دادند. در آن زمان تصور کم رنگی از تلفیق در ذهن مخاطبان بود.
شما از جمله خوانندگانی هستید که به صورت پی گیر در فاصله های نه چندان طولانی، کارهای متفاوتی را از طریق فضای مجازی به گوش مخاطبان خود می رسانید. بهره گیری از این فضاها چه تاثیری برکار و مخاطب شما دارد؟
میانگین در هر ماه یک قطعه موسیقایی را پخش می کنم به جهت اینکه ارتباط خودم را با مخاطب حفظ کنم. البته کارهای متفاوتی را منتشر می کنم تا ذایقه و سلیقه مخاطب را از دست ندهم. شاید برخی از همکاران و دوستان من به خاطر اجرای قطعات بیشتر در کنسرت های شان، این کار را انجام بدهند، اما به اعتقاد من این روش به جمع آوری آلبوم کمک می کند. از طریق انتشار کارهای مختلف در فضای مجازی می توان، سلیقه مخاطب را شناسایی و خوراک موسیقایی بهتری را به آنها تزریق کرد.
در سومین آلبوم شما « تا نفس هست» صدای سازهای جدیدی به گوش می رسد. به خصوص سازهای سنتی و این در حالی ست که در آلبوم های قبلی شما این موضوع وجود نداشت. لطف کنید در رابطه با این مساله و دلیل بهره گیری از این سازها را در سومین آلبوم تان، توضیح دهید.
کمانچه در آلبوم قبلی بود اما در این آلبوم بیشتر شنیده می شود. ارکستر زهی نیز در این آلبوم پررنگ تر شده و سنتور هم اضافه کردیم. سعی کردم بین خواندن و لحن سنتی ام و موسیقی تعادل برقرار کنم. آنچه باید هر خواننده ای به آن توجه داشته باشد، تنوع در موسیقی اش است. این به آن معنی نیست که هر بار سبک و فضای خود را تغییر دهد. اما لازم است که با هوشمندی، گاهی تغییراتی در حال و هوای موسیقی به خصوص، بخش تنظیم، صورت بگیرد.
دلیل اینکه به سمت موسیقی تلفیقی رفتید چه بوده؟
سعی من براین بوده که موسیقی خاص و متفاوت را به گوش مخاطبان آن برسانم. تا قبل از انتشار آلبوم «مدارا»، موسیقی تلفیقی اگرچه مخاطبان خود را داشت اما به جهت تجاری بسیار ضعیف بود. در آلبوم «مدارا»، موسیقی غربی را به واسطه سازهای شان با لحن و گویش سنتی و البته رنگ و بوی موسیقی ایرانی ترکیب کردیم، در حالی که از هیچ ساز سنتی استفاده نکردیم. به همین جهت مورد استقبال بالایی قرار گرفت. و توانست در چرخه اقتصاد موسیقی نیز یک اتفاق باشد. خوشبختانه هم از آلبوم و هم از اجراهای زنده بعد از انتشار آن آلبوم، استقبال خوبی از طرف مخاطبان موسیقی شد. من با یک آلبوم نزدیک به 40 سانس اجرا در تهران داشتم. در اکثر شهرهای ایران کنسرت برگزار کردم. تور خارج از کشور هم داشتم. این ها همه نشان می دهد که مردم موسیقی تلفیقی را با آلبوم من، پذیرفتند.
نام شما به عنوان خواننده تلفیقی در وزارت ارشاد به ثبت رسیده، اما اجازه برگزاری کنسرت در برج میلاد را ندارید. دلیل این موضوع در چیست؟
بله. نام من در لیست خواننده های تلفیقی به ثبت رسیده، اما متاسفانه هنوز مجوزهای لازم صادر نشده است. من درخواست خودم را خیلی وقت است که به دفتر موسیقی ارایه داده ام. این در حالی ست است که گروه های تلفیقی دیگر این اجازه را دریافت کردند.
با یک برداشت کلی نسبت به صداهایی که این روزها می شنویم، متوجه یک بی سامانی در این بخش از موسیقی می شویم. دلیل این اتفاق چیست؟
بزرگترین آفت موسیقی پاپ در ایران این است که اکثریت افراد نمی خواهند ایرانی بخوانند. ترکی، عربی، یونانی و .... می خوانند. ایرانی خواندن بسیار محدود شده است. ضمن اینکه مشکل بزرگ تر دیگر این که، وقتی خواننده ای با صدایی جدید وارد دنیای موسیقی می شود و مخاطبان از او استقبال می کنند، شبیه سازی از صدای او آغاز می شود.
در بین سازهایی که در کنسرت های تان از آنها بهره می گیرید، ساز متفاوتی وجود دارد. کمی درباره این ساز توضیح دهید...
نام این ساز «کمالین»، همان کمانچه است. با این تفاوت که نوازنده کمانچه باید در حال نشستن به نواختن ساز بپردازد در حالی که «کمالین» به کمر وصل می شود. به این ترتیب این ساز را ایستاده نیز می توان نواخت. این ساز ساخته «آرسان بابایی» ست که با وی وارد گروه ما شد. امامتاسفانه ساز هنوز ثبت نشده است. در انتخاب ساز بسیار حساس هستم و به همه تنظیم کننده ها تاکید می کنم از سازی بهره بگیرند که روی استیج هم بتوان از آن استفاده کرد.
اما خیلی وقت ها این موضوع رعایت نمی شود...
از نظر من اگر همان موسیقی آلبوم، روی استیج شنیده نشود، یک نوع کلاهبرداری است. من حتی در خوانش هم دقت دارم تا مانند آلبوم بخوانم با آن که فشار زیادی به من وارد می شود.
با توجه به صحبت شما و حضور سازهای زهی در آلبوم «تا نفس هست»، باید منتظر حضور تعداد زیادی از نوازندگان بر روی صحنه، در کنسرت های شما باشیم.
دوست دارم این اتفاق بیفتد. هنوز تصمیم قطعی نگرفتیم. محدودیت در این کار زیاد است. مشکل صدابرداری بزرگ ترین مانع برای این اتفاق است. دوست ندارم مخاطبی که زحمت کشیده و بلیط تهیه کرده تا در کنسرت حضور داشته باشد، صدای آزاردهنده بشنود. در حال حاضر بلیط فروشی ها بسیار ضعیف است و استقبال مردم بسیار کمتر شده است. صدا و نور سالن هر روز بدتر می شود.
شما از آن دست خواننده هایی هستید که برای برگزاری کنسرت های خود در خارج از کشور، تمام اعضای گروه ارکستر، شما را همراهی می کنند. به نظر کار سختی ست...
معتقدم، من به عنوان نماینده موسیقی ایران به این کشورها می روم. با این که هزینه های زیادی برای من دارد اما این کار را انجام می دهم. باید درست موسیقی اجرا شود. برای همین با گروهی که هماهنگ هستم سفر خواهم کرد. با چند روز تمرین نمی توان با نوازنده های غیر ایرانی روی استیج رفت و موسیقی حرفه ای ارایه داد. دوست دارم صدایی که به گوش مردم می رسد، صدای خوبی باشد. سال گذشته در کانادا کنسرت موفقی داشتم و البته دلیل آن هم حضور تمام گروه من بوده است.
به نظر شما دلیل استقبال فراوان از جانب اهالی موسیقی، از اینترنت و فضاهای مجازی چیست؟
ما هیچ رسانه ای برای موسیقی نداریم. فقط صفحات اینستاگرام و سایت های پخش آهنگ است. این تنها راه ارتباطی ما با مردم است و باید با بد و خوب آن بسازیم.
گویا به زودی تورکنسرت های خارج از ایران تان آغاز خواهد شد.
من قبل از این سفر در تهران، بندرعباس، قشم، انزلی، متل قو و... کنسرت خواهم داشت. بعد از این کنسرت ها، تور اروپا و امریکا آغاز می شود. تمام مجوز های آن، از سمت دفتر موسیقی صادر شده و مشکلی از این جهت نداریم. منتظر صدور ویزا هستیم. در سالن دالبی تیاتر لس آنجلس اجرا خواهم داشت. برای 8 اجرا دیگر در آمریکا هم برنامه ریزی کردیم. 7 اجرا هم در اروپا خواهیم داشت.
مدتی است لقب مافیا مانند وصله ای شده تا به شما و برخی از خوانندگان دیگر که به نوعی استیج سالن های کنسرت را به تسخیر درآورده اید، بچسبد. کمی در این مورد صحبت کنید.
به کسانی که به من این لقب را دادند، اعلام می کنم با وضعیت حال حاضر در موسیقی، ما هم از دایره مافیا خارج خواهیم شد. (و می خندد). به نظر من مافیای موسیقی یعنی همان مخاطب. مگر می شود مخاطب را به زور و با طراحی مافیایی به سالن های کنسرت کشاند. مافیا یعنی یک گروه سازمان یافته و مشخص برای بالا بردن کسی یا کاری، که برکسی پوشیده نیست در ایران کار گروهی به درستی انجام نمی شود. من خواننده هستم و مسوولیت برگزاری کنسرت ها به عهده کنسرت گزار است. برای بنده کنسرت می گذارند، من هم با افتخار روی صحنه می روم. می شود غیر از این باشد؟
نظرتان نسبت به «صنف تولید کنندگان آثار شنیداری» که به تازگی تشکیل شده است، چیست؟
به نظر من ضریب نفوذ موسیقی نسبت به تمام رشته های هنری، در مخاطب بیشتر است. باید توجه بیشتری به آن بشود و البته تشکیل چنین صنفی می تواند تاثیرات مثبت داشته باشد. اما آنچه که باید به آن توجه داشته باشیم این است که، موسیقی بی پناه ترین هنر است. این مشکل بزرگ ماست. ما خوانندگان باید یاد بگیریم که پشت هم باشیم. فکر نکنیم کسی می تواند جای کسی را تنگ کند. هر کدام از ما مخاطبان مشترک و عام داریم. اما مخاطبان خاص مان برای خودمان است. ما خودمان باید از خودمان حمایت کنیم.
میانگین سنی مخاطبان شما، بر عکس خیلی از خوانندگان، بزرگسالان هستند. فکر می کنید دلیل این موضوع چیست؟
البته من از هر سنی مخاطب دارم. اما به جهت نوستالژی بودن صدا و اجرای من و همچنین استفاده از ترانه هایی که بیشتر نزدیک به کلام کلاسیک باشد تا محاوره، از سمت بزرگسالان مورد حمایت و استقبال بیشتری قرار می گیرم.
به ترانه اشاره کردید.و با توجه به سخت گیری های شما در انتخاب ترانه، جایگاه کلام در یک اثر موسیقایی کجاست؟
به اعتقاد من در یک قطعه موسیقایی همان قدر که ملودی و تنظیم مهم هستند، ترانه نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. من هم به ترانه و هم به ملودی و تنظیم اهمیت می دهم. هر کدام از این مهره ها باید سرجای خودش قرار بگیرد تا یک قطعه موسیقایی خوب به مخاطب ارایه شود. هر کدام که بلنگد، کلیت کار دچار مشکل می شود. باید در ترانه، تمام حرف های تان را ساده و سریع بزنید. من با ترانه سرا برسر یک ترانه آنقدر بحث و گفتگو می کنم، تا ترانه، ترانه ای بشود که می خواهم. با « علی بحرینی » بارها صحبت می کنم تا ترانه ها نقطه عطفی در ارتباط با مخاطب داشته باشد. با «مهلا سلیمانی» هم همین اتفاق می افتد.
دور نمای شهرام شکوهی از موسیقی . . .
با ورود تکنولوژی به دنیای موسیقی، دیگر هنر موسیقی خاص نیست. من فکر می کنم اتفاقات خاصی رخ خواهد داد که البته بزرگ هم خواهد بود. موسیقی دوران آزمون و خطا را سپری می کند که در این میان گوش های زیادی آزار خواهند دید. امیدوارم این بحران را به سلامت سپری کنیم. اما مشکل بزرگ تر، عدم وجود خلاقیت در موسیقی و اهالی موسیقی ست. خواننده باید خودش را پیدا کند. در هر صورت به نظر من موسیقی باید یک بحران را پشت سربگذارد. ولی اطمینان دارم که اتفاق خوبی رخ خواهد داد.
برنامه خاصی برای آینده تان دارید؟
برنامه ریزی خاصی ندارم. در حال حاضر باید استراحت کنم. برای تولید و جمع آوری آلبوم «تا نفس هست» بارسنگینی را در طول یک سال به دوش کشیدم.
موسیقی را در یک جمله . . .
موسیقی خوراک روح است