فیلم «رویای سهساز» زندگی رهسان رولاند کرک اسطوره موسیقی کلاسیک سیاهپوستان امریکا را روایت میکند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بعد از ظهر پنجشنبه 26 آذر 1394 در حالی که نهمین جشنواره سینما حقیقت، پنجمین روز خود را سپری میکرد، فیلمی در سالن شماره 3 سینما فلسطین اکران شد که موضوعش موسیقی بود.
این فیلم در حالی اکران میشد که تماشاگران چندانی از این فیلم استقبال نکرده بودند. بسیاری ترجیح دادند که به سالن شماره 2 بروند و اثر کارگردانان ایرانی را ببینند. جالب این که در سالن شماره 2 سینما فلسطین جایی برای نشستن نبود و بسیاری ایستاده فیلمها را میدیدند.
به هر روی فیلم «رویای سه ساز» به کارگردانی آدام کاهان در سالن شماره 3، زندگی یکی از اسطورههای موسیقی جاز را روایت میکرد. اسطورهای که بر روی سحنه هم زمان سه سازِ بادی را مینواخت.
او در نواختن نفس کم نمیآورد و نیازی به مکس برای نفسگیری نداشت؛ کاری که معمولا نوازندگان سازهای بادی مجبور به انجام آن هستند. یعنی گاهی باید مکس کرد تا نفس گرفت و دوباره در ساز دمید.
اما رهسان رولاند کرک تکنیکی داشت که او را از نفسگیری بینیاز میکرد. همین تکنیک موجب میشد که او بتواند بی وقفه در سازش بدمد و بدون مکس نُتها را در نوردد.
تکنیکی رهسان، «دَورانی» نام داشت. این درست همان تکنیکی است که نوازندگان سُرنا در مناطق غربی ایران و به خصوص لرستان از آن بهره میبردند.
در این تکنیک نوازنده با دهانش در ساز میدمد و با بینی به طور هم زمان تنفس میکند. در واقع نوازنده با تمرین و ممارست به جایی میرسد که به طور هم زمان عمل دم و باز دم را با هم انجام میدهد؛ با بینی هوا را به درون ششهایش میبرد و با دهان بازدم را در ساز میدمد.
رهسان رولاند کرک برای نواختن سازهایی مانند سکسیفون و تومپت از این تکنیک بهره میبرد.
فیلم «رویای سه ساز» مصاحبههای بسیاری با همکاران و رهسان داشت. همه آنان رهسان را به دلیل پشتکار و نبوغش تحصین میکردند.
البته رهسان در سالهای پایانی عمرش سکته میکند و توان حرکت دادن دست راستش را از دست میدهد. اما این باعث نمیشود که از نوازندگی دست بردارد.
رهسان بر روی کلیدهای ساز ساکسیفون، تغییراتی ایجاد میکند تا بتواند کاری که با دست راست باید انجام دهد را با دست چپ انجام دهد. جالب این که او در این ابتکار موفق هم میشود و اجراهای بسیاری را تنها با یک دست نوازندگای میکند.
در این فیلم تصاویری پخش شد که شامل صحبتهای رهسان بود. رهسان همواره بر روی صحنه شوخیهای جالبی داست و بخشی از کنسرتهایش به توضیحات او مربوط میشد. رهسان همواره سیاستهای دولت امریکا در قبال سیاهپوستان را مورد انتقاد قرار میداد و با کنایههایش دولت امریکا را به سُخره میگرفت.
رهسان موسیقی جاز را موسیقی کلاسیک سیاهان آمریکا مینامید.
شاید معروفترین کار رهسان این بود که روی صحنه ادای یک کودک نابینا را در میآورد. او از این طریق او با محیط اطراف ارتباط برقرار می کرد و از توانایی منحصر به فردش برای ساخت موسیقی از تمامی اصوات و ریتم های ناچیز استفاده می کرد.
در فیلم «رویای سه ساز» روایت مرگ رهسان از زبان یکی از همکارانش بیان شد. روزی سوار ماشین میشوند. راننده مردی جوان بوده، رهسان در کنار راننده مینشیند و همکارش در صندلی عقب. ناگهان رهسان به نفس نفس زدن میافتد و همان جا زندگی را بدرود میگوید.
شاید صدای سازِ رهسان بود که آرام آرام و با پیش رفتن فیلمِ «رویای سه ساز»، بسیاری از تماشاگران را به سالن کشاند. هر چه فیلم به انتها نزدیکتر میشد تماشاگران بیشتری به سالن آمدند و بیشک ناراضی از سالن خارج نشدند.
«رویای سهساز» بیش از هر چیز به تصاویری مستند از زندگی رهسان رولاند کرک اختصاص داشت؛ تصاویری که مربوط به اجراهای صحنهایاش بود.
فیلم «رویای سه ساز» محصول کشور امریکاست و در سال 1393 تولید شده است. این فیلم پیش از این جایزه جشنواره «ایدفا» 2014 را به خود اختصاص داده است.
شاید مهمترین درسی که این فیلم برای ما در دل خود دارد، پرداختن و اهمیت دادن به نوابغ هنر است. کسانی که پر از استعداد و هنراند اما در کشور ما کمترین پرداختی به آنان نشده است. نگاهی به گذشته هنر موسیقی ایران نشان میدهد که ما از بزرگان موسیقیمان تصاویر و مستندات چندانی نداریم؛ جز برخی تصاویر که توسط فیلمبردارانی غیرحرفهای گرفته شده است. حتی بسیاری از بزرگان موسیقی ایران که طی یک دهه اخیر درگذشتهاند کمترین مصاحبههای تصویری با آنان در دست است.
در فیلم «رویای سهساز» مصاحبهها و تصاویر بسیاری از اجراهای او پخش میشود و این در حالی است که رهسان رولاند کرک 38 سال پیش درگذشته است. این یعنی در آن زمان فیلمسازان و یا گزارشگران آنان به خوبی به اهمیت پرداختن به هنرمندان آگاه بودهاند.
شاید فیلمهایی مانند «رویای سهساز» مستندسازان سینمای ایران را به این سمت سوق دهند که فیلمهایی از زندگی و احوالات اهالی موسیقی ایرانی هم بسازند.